Avropa Şurası süni intellekt (AI) texnologiyalarının inkişafı kontekstində insan hüquqlarının və demokratiyanın qorunmasına dair ilk konvensiyanın qəbul edildiyini elan edib. 

Bizimxeber.az bildirir ki, bu barədə Avropa Şurasının mətbuat xidməti məlumat yayıb. 

Avropa Şurası Strasburqda Avropa Şurası Nazirlər Komitəsinin illik iclası zamanı ilk hüquqi qüvvəyə malik sazişi - Süni intellekt, insan hüquqları, demokratiya və qanunun aliliyi haqqında Çərçivə Konvensiyasını qəbul edib.

Bildirilir ki, Avropadan kənar ölkələrin də qoşulması üçün açıq olan konvensiya insan hüquqlarına hörmət, demokratik standartlara və qanunun aliliyinə hörmət kontekstində süni intellektdən istifadə ilə bağlı tətbiqin bütün aspektlərini və riskləri əhatə edir. 

Sənəd iki il ərzində Avropa Şurasının üzvü olmayan 11 ölkəni, habelə biznes və vətəndaş cəmiyyətinin nümayəndələrini təmsil edən xüsusi hökumətlərarası komitə tərəfindən hazırlanıb. 

Konvensiya dövlət və qeyri-dövlət sferasında süni intellekt alətlərindən istifadəni əhatə edir.

Konvensiyanın tərəflərinə özəl sektorda süni intellektdən istifadəni tənzimləmək üçün iki yol təklif olunur: ya konvensiyanın müddəalarına əməl etmək üçün birbaşa öhdəlik götürməklə, ya da ona əməl etmək üçün “digər tədbirlər” görmək tələbi ilə və milli qanunvericilik yolu ilə.

Tərəflərdən süni intellekt texnologiyaları ilə bağlı mümkün riskləri müəyyən etmək, qarşısını almaq və yumşaltmaq üçün tədbirlər görməli, texnologiyalardan istifadənin insan hüquqları standartlarına riayət olunmasına risk yarada biləcəyi hallarda məhdudiyyətləri və ya qadağaları nəzərdən keçirmək tələb olunacaq. 

Həmçinin, konvensiyaya qoşulan ölkələr süni intellektlə qarşılıqlı əlaqədə olduqları barədə fərdlərə xəbərdarlıq etmək kimi süni intellekt texnologiyaları və prosedur təminatları ilə hüquqları pozulacaq şəxsləri qorumaq üçün qanunverici mexanizmlərə diqqət yetirməli olacaqlar.

Konvensiya demokratik institutları və prosesləri pozmaq üçün süni intellektdən sui-istifadə hallarına qarşı təminat tələb edir.

Eyni zamanda, ölkələr milli təhlükəsizliyin qorunması ilə bağlı fəaliyyətlərdə konvensiyanın tələblərinə əməl etməli olmayacaq, lakin texnologiyadan belə istifadənin beynəlxalq hüququ pozmadığına əmin olmalıdırlar. 

Konvensiya süni intellekt sistemlərinin sınaqdan keçirilməsinin insan hüquqları, demokratiya və qanunun aliliyinə potensial risklər yarada biləcəyi hallar istisna olmaqla, milli müdafiə və tədqiqat məsələlərinə şamil edilməyəcək.

İştirakçı ölkələr konvensiyanın müddəalarına əməl olunmasına nəzarət etmək üçün müstəqil mexanizm yaratmalı olacaqlar. 

Çərçivə konvensiyası 2024-cü il sentyabrın 5-də Vilnüsdə ədliyyə nazirlərinin konfransında imzalanmaq üçün açılacaq.